Başkanlık Yetkisinin Aşıldığına Hükmedildi, Gözler Yüksek Mahkeme’de
ABD’de bir temyiz mahkemesi, Başkan Donald Trump’ın ilk döneminden bu yana uyguladığı ve küresel ticareti derinden etkileyen gümrük tarifelerinin önemli bir kısmının “yasadışı” olduğuna hükmetti. Washington’daki hakim heyeti, Trump’ın bu tarifeleri uygularken Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası’nı (IEEPA) haksız yere kullandığını ve başkanlık yetkisini aştığını belirten alt mahkeme kararını onadı. Bu karar, Trump’ın agresif ticaret politikalarına karşı bugüne kadarki en ciddi hukuki darbe olarak nitelendiriliyor.
Ancak, dava temyiz süreçleri nedeniyle hukuk sistemi içinde devam ederken, söz konusu tarifeler şimdilik yürürlükte kalmaya devam edecek.
Bu tarihi karar, Trump’ın ulusal güvenlik gerekçesiyle uyguladığı ve çelik, alüminyum ile otomobilleri kapsayan 232. Bölüm tarifelerini ve özellikle Çin mallarına yönelik olan 301. Bölüm tarifelerini doğrudan etkilemiyor. Kararın hedefinde, daha genel nitelikteki ve IEEPA yasasına dayandırılarak uygulanan diğer tarifeler bulunuyor.
Hukuki Mücadelenin Arka Planı
Davanın arkasında, aralarında Oregon ve Kaliforniya gibi 12 Demokrat eyaletin yanı sıra, tarifelerden olumsuz etkilenen küçük ve orta ölçekli ithalatçı işletmelerden oluşan geniş bir koalisyon bulunuyor. Bu koalisyon, Trump’ın IEEPA’yı kullanarak Kongre’yi bypass ettiğini ve anayasal güçler ayrılığı ilkesini ihlal ettiğini savunuyordu.
Trump yönetimi, kararın ardından davayı Yüksek Mahkeme’ye taşımak için acil itirazda bulunacaklarını açıklarken, bazı Cumhuriyetçi vekillerin de benzer tarifeleri geriye dönük olarak yasalaştıracak bir mevzuat üzerinde çalıştığı belirtiliyor.
Karar Onanırsa Ne Olacak?
Eğer bu karar nihai olarak Yüksek Mahkeme tarafından da onanırsa, bunun birkaç önemli sonucu olacak:
Etkilenen tüm tarifeler sona erecek.
İthalatçılara, bugüne kadar ödedikleri milyarlarca dolarlık verginin geri ödenmesi gündeme gelebilecek.
En önemlisi, bu karar gelecekteki başkanların ticaret politikası üzerindeki gücünü sınırlayan ve bu yetkiyi yeniden Kongre’ye veren tarihi bir emsal oluşturacak.
Finans Hattı Yorum:
Bu temyiz mahkemesi kararı, sadece bir hukuki metin değil, aynı zamanda ABD’nin ticaret politikasının geleceği, başkanlık yetkilerinin sınırları ve küresel ticaret ortamı için bir “sismik şok” potansiyeli taşıyor.
1. “İmparator Başkan” Yetkilerine Hukuki Fren: Bu karar, son yıllarda ABD başkanlarının ulusal güvenlik ve acil durum yasalarını kullanarak Kongre’nin onayına gerek duymadan geniş yetkiler kullanma eğilimine karşı yargıdan gelen en sert “dur” ihtarı niteliğindedir. Bu, anayasal denge ve denetleme mekanizmalarının hala işlediğini gösteren önemli bir gelişmedir.
2. Piyasalar İçin Belirsizlik ve “Geri Ödeme” Fırsatı:
Belirsizlik: Dava Yüksek Mahkeme’ye taşınacağı için, kısa vadede tarifelerin kalkması beklenmiyor. Bu durum, ithalatçı ve ihracatçı şirketler için belirsizliğin bir süre daha devam edeceği anlamına gelir.
Fırsat: Diğer yandan, bu kararla birlikte, tarifelerden en çok etkilenen sektörlerdeki (özellikle davacı olan küçük ve orta ölçekli ithalatçılar) şirketler için milyarlarca dolarlık bir “geri ödeme” potansiyeli doğmuştur. Bu potansiyel, bu şirketlerin bilançoları ve hisse değerleri için gelecekte önemli bir pozitif katalizör olabilir.
3. Ticaret Politikasında Yeni Bir Dönem mi?
Eğer Yüksek Mahkeme de bu kararı onarsa, bu ABD ticaret politikasında yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Gelecekteki başkanlar, tek taraflı ve agresif tarife kararları almak yerine, daha fazla Kongre onayı ve denetimine tabi olacaklardır. Bu, teorik olarak daha öngörülebilir, daha az volatil ve daha kurala dayalı bir küresel ticaret ortamı anlamına gelebilir.
4. Gözler Yüksek Mahkeme’de: Son tahlilde her şey, üyelerinin çoğunluğunu Trump’ın atadığı muhafazakar yargıçların oluşturduğu Yüksek Mahkeme’nin vereceği karara bağlı olacak. Yüksek Mahkeme’nin alt mahkeme kararını onaması, küresel ticaret için bir rahatlama anlamına gelirken, kararı bozması ise mevcut statükonun ve “Başkanlık Ticaret Savaşları” döneminin devam edeceği sinyalini verecektir. Bu hukuki süreç, önümüzdeki aylarda küresel piyasaların en yakından takip edeceği konulardan biri olacaktır.
