Tek Aşamalı Sistem Geliyor, Yukarı Adım Kuralı Daha Erken Devreye Girecek
Borsa İstanbul yönetimi, piyasadaki aşırı fiyat hareketlerini ve panik satışlarını kontrol altında tutmak için kullanılan en önemli güvenlik mekanizmalarından biri olan Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi’nde (EBDKS) köklü bir değişikliğe gitti. 1 Eylül 2025 tarihinden itibaren geçerli olacak yeni düzenlemeyle, endeksteki sert düşüşlerde piyasayı durduran iki aşamalı sistem kaldırılarak, tek aşamalı ve daha hassas bir yapıya geçilecek. Ayrıca, açığa satış işlemlerini kısıtlayan “yukarı adım kuralı”nın devreye girme eşiği de düşürüldü.
Borsa İstanbul A.Ş. Genel Müdürü Korkmaz Ergun imzasıyla yayımlanan açıklamaya göre, yapılan temel değişiklikler şunlar:
Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi (EBDKS) Artık Tek Aşamalı
Eski Sistem: BIST 100 Endeksi’nde %5’lik düşüşte işlemler 20 dakika, %7’lik düşüşte ise 30 dakika duruyordu.
Yeni Sistem: Artık iki aşama olmayacak. BIST 100 Endeksi’nin gün içinde önceki günün kapanışına göre %6 veya daha fazla düşmesi halinde, sistem tek seferde devreye girecek ve işlemler duracak.
Durdurma Süreleri Kısaltıldı
Piyasanın yeniden işleme açılma süresi de kısaltılarak, yatırımcıların daha hızlı aksiyon alması hedeflendi.
Ana Pazar hisselerinde uygulanan 20 dakikalık durdurma süresi 10 dakikaya indirildi.
VİOP ve diğer pazarlardaki 30 dakikalık durdurma süresi 20 dakikaya düşürüldü.
Açığa Satışa Daha Erken Müdahale
Açığa satış işlemlerini kısıtlayan ve hisse fiyatları üzerindeki aşağı yönlü baskıyı azaltmayı hedefleyen “yukarı adım kuralı” artık daha erken devreye girecek.
Eski Eşik: BIST 100 Endeksi’ndeki %3’lük düşüşlerde devreye giriyordu.
Yeni Eşik: Artık endekste %2’lik bir düşüş yaşandığında, açığa satış işlemlerinde yukarı adım kuralı otomatik olarak uygulanacak.
Finans Hattı Yorum:
Borsa İstanbul’un devre kesici ve açığa satış kurallarında yaptığı bu değişiklikler, teknik detayların ötesinde, piyasa yapısını ve yatırımcı davranışlarını doğrudan etkileyecek stratejik bir “ince ayar” niteliğindedir.
1. “Tek Aşamalı Devre Kesici”: Daha Net ve Daha Güçlü Bir Sinyal
İki aşamalı sistem, piyasadaki düşüşün kademeli olarak sindirilmesini amaçlasa da, bazen ilk eşiğin (%5) aşılması, ikinci eşiğe (%7) doğru bir panik satışını tetikleyebiliyordu. Tek aşamalı %6’lık bir eşik, piyasaya daha net ve daha güçlü bir “dur” sinyali vermeyi amaçlıyor. Bu, “piyasada olağandışı bir durum var, sakin olun ve pozisyonlarınızı gözden geçirin” mesajını daha erken ve tek seferde vererek, kademeli paniğin önüne geçmeyi hedefliyor.
2. “Daha Kısa Durdurma Süresi”: Likidite ve Fiyat Oluşumu Önceliği
Durdurma sürelerinin kısaltılması, Borsa yönetiminin piyasanın likiditesini ve sağlıklı fiyat oluşumunu önemsediğini gösteriyor. Uzun duraklamalar, belirsizliği artırarak piyasa açıldığında daha sert hareketlere neden olabilir. Sürelerin kısaltılması, piyasanın daha hızlı bir şekilde kendi dengesini bulmasına olanak tanıyacak daha modern bir yaklaşımdır.
3. “Yukarı Adım Kuralı”nda Hassasiyet Artışı: Spekülatif Satışa Karşı Erken Uyarı
Belki de en önemli değişiklik budur. Açığa satış kısıtlamasının devreye girme eşiğinin %3’ten %2’ye çekilmesi, Borsa’nın, piyasa üzerindeki aşağı yönlü spekülatif baskıya karşı çok daha hassas ve proaktif bir duruş sergilediğini gösteriyor. Bu, özellikle piyasaların dalgalı olduğu dönemlerde, açığa satış yoluyla yaratılan ve düşüşü derinleştiren hareketlere karşı daha erken bir “kalkan” oluşturma amacı taşıyor.
4. Yatırımcı İçin Anlamı:
Bu yeni kurallar, Borsa İstanbul’u sert düşüşlere karşı teorik olarak daha dirençli bir yapıya kavuşturmayı amaçlıyor. Yatırımcılar için bu, panik anlarında sistemin daha erken ve daha net bir şekilde devreye girerek kendilerine bir “soluklanma” ve “düşünme” payı bırakacağı anlamına geliyor. Bu değişiklikler, özellikle küçük yatırımcıyı ani ve sert düşüşlerin yarattığı panik ortamından korumaya yönelik atılmış olumlu adımlar olarak değerlendirilmelidir.
