Yeni ticaret cephesi: Yüksek teknoloji üretimi riske girebilir
Çin, ABD ile karşılıklı artan gümrük tarifeleri savaşında yeni bir cephe açarak, aralarında samaryum, terbiyum, gadolinyum ve itriyum gibi stratejik öneme sahip nadir toprak elementlerinin ihracatına sınırlama getirdi. Bu hamle, özellikle yüksek teknoloji, savunma sanayii ve yenilenebilir enerji sektörleri için ciddi riskleri beraberinde getiriyor.
📦 İhracat artık devlet iznine tabi
Çin Ticaret Bakanlığı, 4 Nisan’dan itibaren 7 ana kategorideki orta ve ağır nadir toprak elementlerini ihracat kontrol listesine aldığını açıkladı. Bu kapsamda Çinli firmalar artık bu elementleri yalnızca devlet izniyle ihraç edebilecek. Gümrük görevlilerine de kısıtlanan metaller içeren şüpheli sevkiyatlara el koyma yetkisi verildi.
🔋 Hangi sektörler etkilenecek?
Nadir toprak elementleri;
-
Cep telefonlarından elektrikli araçlara,
-
Yarı iletkenlerden bataryalara,
-
Silah sistemlerinden nükleer reaktörlere,
-
Uzay araçlarından tıbbi görüntüleme cihazlarına kadar geniş bir yelpazede kullanılıyor.
Dolayısıyla ihracat kısıtlaması, sadece ticaret savaşını değil, küresel tedarik zincirlerini de tehdit ediyor. Özellikle çip üretiminde yaşanacak olası aksaklıklar, küresel elektronik ve otomotiv sanayisini zor durumda bırakabilir.
🛡️ Nadir metaller: Çin’in stratejik kozu
Asya piyasaları uzmanı Süleyman Mete Özbalaban, Çin’in nadir metalleri “koz olarak” kullandığını belirtti. Özbalaban, “Çin ihracatı tamamen durdurmak yerine sınırlayarak pazarlık gücünü artırmak istiyor” değerlendirmesini yaptı. Çin, daha önce de galyum, germanyum ve antimon gibi kritik metallere sınırlama getirmişti.
📉 ABD, Çin’e bağımlılığı azaltmaya çalışıyor
Trump yönetimi, Çin’e karşı karşılıklılık esaslı yeni tarifeler açıklarken, ABD de bu metallere olan bağımlılığını azaltmaya çalışıyor.
-
2023’te ABD’nin Çin’den ithalatında galyumun payı %18,
-
germanyum %38,
-
grafit %40 seviyesindeydi.
2024 itibarıyla bu oranlar düşürülmeye başlandı.
📈 Alternatif arayışları hızlandı
ABD, Japonya ve AB ülkeleri, Çin’in dominant olduğu nadir metaller konusunda alternatif kaynaklar geliştirmeye odaklanıyor. Ancak üretim, işleme ve tedarik altyapısı açısından Çin’in alternatifsizliği hâlâ büyük bir sorun olarak öne çıkıyor.
Finans Hattı
Çin’in nadir toprak metalleri ihracatına getirdiği sınırlamalar, ticaret savaşını bir teknolojik kaynak savaşına dönüştürme potansiyeli taşıyor. Küresel tedarik zincirlerinde yeni kırılmalar yaşanabilir. Türkiye gibi teknoloji üretiminde dışa bağımlı ülkeler için bu gelişme, tedarik güvenliği, alternatif kaynaklara yönelme ve stratejik stok planlaması açısından alarm niteliğinde. Önümüzdeki dönemde yatırımcılar ve politika yapıcılar için nadir toprak metallerine erişim, ekonomik istikrar ve teknoloji üretiminde kritik başlıklardan biri olacak.
