Vatandaş Döviz Alırken, Şirketlerin Sert Satışı Toplam DTH’ı Aşağı Çekti
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan haftalık para ve banka istatistikleri, yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatlarında (DTH) son dönemin en sert düşüşlerinden birinin yaşandığını ve bu düşüşün tamamen şirketlerin rekor düzeydeki döviz satışlarından kaynaklandığını ortaya koydu. 29 Ağustos ile sona eren haftada, yurt içi yerleşiklerin toplam döviz mevduatı 2 milyar 876 milyon dolar azalarak 193,3 milyar dolara geriledi.
Parite etkisinden arındırılmış verilere bakıldığında ise, toplam DTH’taki net düşüşün 4 milyar 49 milyon dolar gibi çok daha büyük bir boyutta olduğu görüldü.
Vatandaş Alımda, Şirketler Satışta: Piyasada Tam Ayrışma
Haftanın en çarpıcı dinamiği, vatandaşlar ile şirketlerin döviz piyasasındaki tam zıt yönlü hareketleri oldu:
-
Gerçek Kişiler (Vatandaşlar): Döviz mevduatları bir önceki haftaya göre 1 milyar 240 milyon dolar artarak 119,3 milyar dolara yükseldi. Parite etkisinden arındırılmış net alım tutarı ise 205,4 milyon dolar oldu.
-
Tüzel Kişiler (Şirketler): Döviz mevduatları 4 milyar 117 milyon dolar gibi rekor bir düşüşle 73,9 milyar dolara indi. Parite etkisinden arındırılmış net satış tutarı ise 4 milyar 254 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Bu veriler, vatandaşların bir miktar döviz talebi yaratmasına karşın, şirketlerin yaptığı devasa boyuttaki döviz satışının piyasayı domine ettiğini ve toplam DTH’ı sert bir şekilde aşağı çektiğini gösteriyor.
Yurt İçi Yerleşiklerin Döviz Mevduatı (Milyon Dolar)
| Tarih | Toplam DTH | Gerçek Kişi | Tüzel Kişi |
| 29-08-2025 | 193.345,57 | 119.362,60 | 73.982,97 |
| 22-08-2025 | 196.222,24 | 118.122,33 | 78.100,02 |
| 15-08-2025 | 194.251,56 | 118.227,87 | 76.023,69 |
| 08-08-2025 | 195.693,44 | 119.280,57 | 76.412,87 |
Finans Hattı Yorum:
29 Ağustos haftasına ilişkin DTH verileri, Türkiye ekonomisindeki para akışlarına ve aktörlerin davranışlarına dair son derece önemli ve nadir görülen bir tablo sunuyor.
1. Şirketler Neden Rekor Satış Yaptı?: Ay Sonu ve Vergi Ödemeleri Etkisi
Tüzel kişilerin 4,2 milyar dolar gibi devasa bir satışı, tek bir nedenle açıklanamaz. Ancak en olası senaryo, ay sonu ve vergi ödemesi dinamikleridir. Şirketler, ay sonlarında yüklü TL cinsi ödemelerini (maaşlar, SGK primleri, KDV ve diğer vergiler) yapmak için döviz pozisyonlarının bir kısmını bozdurarak TL’ye dönerler. Ağustos ayının son haftasına denk gelen bu veri, bu etkinin bu ay ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor. Bu, genellikle dönemsel bir harekettir ve kalıcı bir “şirketler dövizden kaçıyor” trendi olarak yorumlanmamalıdır.
2. Vatandaşın Talebi Sınırlı ve Kontrol Altında: Gerçek kişilerin yaklaşık 205 milyon dolarlık net alımı, bir önceki haftaki satışların ardından gelen sınırlı bir pozisyon ayarlaması olarak okunabilir. Bu rakam, “vatandaş dövize hücum ediyor” şeklinde bir panik havası olmadığını, talebin oldukça sınırlı ve kontrol edilebilir bir seviyede kaldığını gösteriyor. Yüksek TL mevduat faizleri, hala en önemli caydırıcı unsur olmaya devam ediyor.
3. Kur Üzerindeki Etkisi ve TCMB’nin Rolü: Şirketlerin bu devasa döviz arzı, hafta boyunca Dolar/TL kuru üzerindeki yukarı yönlü baskıyı sınırlayan en önemli faktör olmuştur. Piyasaya gelen bu 4,2 milyar dolarlık arz, Merkez Bankası’nın piyasaya doğrudan müdahale etmesine gerek kalmadan, kurun istikrarlı seyrine önemli bir katkı sağlamıştır. Hatta TCMB’nin bu arzın bir kısmını alarak rezervlerini güçlendirmiş olması da kuvvetle muhtemeldir.
Sonuç olarak, 29 Ağustos haftası, şirketlerin TL ihtiyacının döviz piyasası için nasıl bir “likidite musluğu” işlevi gördüğünün mükemmel bir örneği oldu. Vatandaşın sınırlı alımına karşın şirketlerin rekor satışı, piyasadaki dengenin ne kadar dinamik olduğunu ve “ters dolarizasyon” sürecinin farklı aktörler için farklı zamanlarda ve farklı motivasyonlarla işlediğini bir kez daha gözler önüne serdi.
