Vatandaş Döviz Satarken, Şirketler 2 Milyar Dolarlık Alım Yaptı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan haftalık para ve banka istatistikleri, yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatlarında (DTH) ilginç bir ayrışmayı ortaya koydu. 22 Ağustos ile sona eren haftada, tüzel kişilerin (şirketlerin) 2 milyar doları aşan güçlü döviz alımları, gerçek kişilerin (vatandaşların) sınırlı satışlarını fazlasıyla dengeleyerek toplam DTH’ın 1 milyar 895 milyon dolar artışla 196,2 milyar dolara yükselmesine neden oldu.
TCMB verilerine göre, parite etkisinden arındırıldığında yurt içi yerleşiklerin toplam yabancı para mevduatındaki net artış 2 milyar 15 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu artışın neredeyse tamamı, şirketlerin döviz pozisyonlarını artırmasından kaynaklandı.
Gerçek Kişiler ve Tüzel Kişiler Ayrıştı
Haftanın en dikkat çekici dinamiği, vatandaşlar ile şirketlerin döviz piyasasındaki zıt yönlü hareketleri oldu:
-
Gerçek Kişiler (Vatandaşlar): Döviz mevduatları bir önceki haftaya göre 105,6 milyon dolar azalarak 118,1 milyar dolara geriledi. Parite etkisinden arındırılmış net satış tutarı ise 76,6 milyon dolar oldu.
-
Tüzel Kişiler (Şirketler): Döviz mevduatları 2 milyar 1,3 milyon dolar gibi çok güçlü bir artışla 78,1 milyar dolara yükseldi. Parite etkisinden arındırılmış net alım tutarı ise 2 milyar 91 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Bu veriler, vatandaşların TL’nin cazibesi veya ihtiyaçları doğrultusunda döviz satışına devam ettiğini, ancak şirketlerin ithalat ödemeleri, dış borç servisleri veya kur riski yönetimi gibi nedenlerle güçlü bir döviz talebi yarattığını gösteriyor.
Yurt İçi Yerleşiklerin Döviz Mevduatı (Milyon Dolar)
| Tarih | Toplam DTH | Gerçek Kişi | Tüzel Kişi |
| 22-08-2025 | 196.222,24 | 118.122,33 | 78.100,02 |
| 15-08-2025 | 194.251,56 | 118.227,87 | 76.023,69 |
| 08-08-2025 | 195.693,44 | 119.280,57 | 76.412,87 |
| 01-08-2025 | 192.260,44 | 117.652,42 | 74.608,02 |
Finans Hattı Yorum:
22 Ağustos haftasına ilişkin DTH verileri, Türkiye ekonomisindeki “ters dolarizasyon” sürecinin dinamiklerini ve önündeki meydan okumaları anlamak açısından kritik ipuçları sunuyor.
1. “Ters Dolarizasyon” Vatandaş Cephesinde Devam Ediyor: Gerçek kişilerin döviz mevduatlarındaki istikrarlı (her ne kadar yavaşlasa da) düşüş, uygulanan sıkı para politikasının ve TL mevduat faizlerinin cazibesinin vatandaş nezdinde karşılık bulmaya devam ettiğini gösteriyor. Bu, dezenflasyon programının en önemli hedeflerinden birinin gerçekleştiğine dair olumlu bir sinyaldir.
2. Şirketlerin Döviz Talebi Neden Yüksek?: Tüzel kişilerin 2 milyar doları aşan net alımı ise madalyonun diğer yüzünü gösteriyor. Bu güçlü talebin arkasında birkaç neden olabilir:
-
İthalat Finansmanı: Ekonomik aktivitenin canlı kalması, ithalat yapan şirketlerin hammadde ve ara malı ödemeleri için döviz talebini artırıyor.
-
Dış Borç Servisi: Şirketlerin yaklaşan dış borç anapara ve faiz ödemeleri için döviz biriktirmesi, bu talebin en önemli yapısal nedenlerinden biridir.
-
Kur Riski Yönetimi (Hedging): Şirketler, gelecekteki kur hareketlerine karşı pozisyonlarını korumak amacıyla döviz biriktiriyor olabilirler.
-
Sezonsallık: Özellikle enerji gibi ithalatın yoğunlaştığı dönemlerde tüzel kişi DTH’larında artışlar görülebilir.
3. Kur Üzerindeki Etkisi: Vatandaşın satışı, döviz arzını artırarak kur üzerinde bir rahatlama sağlarken, şirketlerin güçlü talebi ise bu etkiyi dengeliyor ve kurun belirli bir seviyenin altına inmesini engelliyor. TCMB’nin rezerv biriktirme politikasıyla birlikte, piyasadaki bu ikili dinamik, Dolar/TL kurunun son dönemdeki istikrarlı seyrinin arkasındaki temel mekanizmayı oluşturuyor.
Sonuç olarak, toplam DTH’ın artmış olması ilk bakışta “dolarizasyon yeniden mi artıyor?” sorusunu akla getirse de, verilerin detayı bunun bir şirket hareketi olduğunu ve “ters dolarizasyon” trendinin vatandaş tarafında bozulmadığını gösteriyor. Ancak şirketlerin döviz talebinin ne kadar kalıcı olacağı, önümüzdeki dönemde kurun ve ekonominin yönü üzerinde belirleyici olmaya devam edecektir.
