Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen ihalede, Cengiz Holding’e ait Eti Bakır AŞ, 3,68 milyar TL’lik bir teklifle ihaleyi kazanmış.
İlk bakıldığında burada bir sıkıntı görünmüyor açık ihale herkes katılabilir. Ancak, ortada sıkıntılı olan iki durum var gibi görünüyor.
- Birincisi ihale şartnamesinde ihaleye katılacak firmanın Bakır madeni sahibi olması şartı aranıyor olması, bu şartı karşılayan tek bir firma var oda Cengiz Holding.
- İkinci, Fatih Erbakan’ın bugünkü meclis toplantısında da bahsettiği konu olan madenin rezerv değerinin 456 milyar lira olduğu. Burada çok ciddi bir imtiyaz söz konusu gibi görünüyor!
‘MTA’ya Yüzde 1 Kalıyor’
İhale şartlarına yer veren CHP Genel Başkan Yardımcısı Zonguldak Milletvekili Yavuzyılmaz, “Şartnamedeki ‘izabe tesisi’ şartını mevcutta sağlayan tek bir firma var. O da Türkiye’deki tek izabe tesisinin sahibi olan Cengiz Holding. Şartnameye göre, ihaleye tek firma katılsa bile, yani rekabet oluşmasa bile maden sahasının ihalesi bu firmaya verilecek. İhalenin bu şartlarla yapılması ihtimalinde MTA’nın şirketin yıllık cirosundan alacağı pay yüzde 1 olarak belirlendi” bilgisini vermişti.
Şartnamedeki izabe tesisi şartına dikkat çeken Yavuzyılmaz, “Ya mevcutta bir tesisiniz olacak ya da yeni bir tesis kuracaksınız diyor. Mevcuttaki tesis ve yeni kurulacak bir tesis arasındaki fark 300 milyon dolar. Bu avantajla Cengiz Holding bu alanda doğal tekel olmuş durumda. Bu şekilde ihaleye çıkıldığında ise şirket bütün bakır maden sahalarını topluyor” diye tepki göstermiş.
Eti Bakır Samsun Tesisi, Karadeniz’deki bakır cevheri yataklarını değerlendirmek üzere 1973’te kurulmuş; Türkiye’nin cevherden bakır elde eden tek fabrikası olarak 2004’te özelleştirilerek Cengiz Holding’e devredilmişti.Tesis faaliyetlerine Eti Bakır A.Ş. adı altında devam ediyor.
Daha önce Elazığ’da benzer bir ihaleye yapılmış, izabe tesisi kuracağı vaadi ile ihaleyi alan şirket kısa süre sonra bundan vazgeçip alanı Cengiz’e devretmişti. Yeni ihalede de Cengiz Holding’in adının tartışılmasını önlemek amacıyla aynı taktiğin uygulanabileceği belirtildi.
Cengiz Holding: İhalenin kazanılması açısından hiçbir avantajlı durum yok
Sözcü Gazetesi’nden Başak Kaya‘nın sorularını yanıtlayan Cengiz Holding Yavuzyılmaz’ı iddialarıyla ilgili olarak, ihale hakkında kamuoyuyla eş zamanlı bilgi sahibi olduklarını, ihalenin kapalı teklif ve açık artırma ihale usulüne göre yapılacağını söyledi. Şirket, yanıtında “Şartname ve ihale dokümanlarına göre teklif sahibinin yılda asgari 2.000.000 ton tüvenan cevheri ve bu tüvenan cevherinden yılda asgari 20.000 ton bakır uç ürünü üretecek nitelikte tesisi 4 yıl içinde kuracağını taahhüt etmesi, ihaleye katılım için yeterlidir. Ayrıca MAPEG’e başvuru halinde bu sürenin beş yıla çıkarılması da mümkündür” dedi:
“Dolayısıyla bu konuda mevcut bulunan izabe tesisin kapasitesinin artırılması veya belirlenen sürede tesis kurulacağının taahhüt edilmesi arasında ihalenin kazanılması açısından hiçbir avantajlı durum bulunmamaktadır. Öte yandan tüm dünyada; aralarında madenciliğin de bulunduğu bazı stratejik alanlarda yapılan ihalelerde, ürünün yarı mamul olarak yurt dışına satılmasını önlemek ve katma değeri ülkede tutmak için uç ürün tesisi şartı aranmaktadır.”
‘Akıl alır gibi değil, iptal edilmeli’
İhale kamu payının açık artırması usulüyle yapılsa, devletin üretimden yüzde 25’e kadar pay alabileceğini belirten Yavuzyılmaz, “Bu payın yüzde 1’de bırakılması akıl alır gibi değil. İhale ya iptal edilmeli ya da şartları değiştirilip kamu zararına olacak hükümler ve gelir kaybı ortadan kaldırılmalı” dedi.
