Emeklilik sisteminde köklü değişiklikler geliyor… Orta Vadeli Program ile emeklilik sisteminde yeni dönem başlayacak.
Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Orta Vadeli Program (OVP) ekonomideki üç yıllık yol haritasını çizerken sosyal güvenlik sistemi ve emeklilik düzenlemelerini de ortaya koymuş oldu.
Buna göre emeklilik sistemi ile ilgili düzenlemeler çıkarken, sosyal güvenlik mevzuatı yeni döneme uygun hale gelecek, çalışanlara ikinci emekliliğin yolu açılacak.
ÇALIŞAN KAZANACAK
Orta vadeli program emeklilik sisteminde köklü değişiklikleri de beraberinde getirecek. Özellikle aylık bağlama sistemi üzerindeki değişiklikler ile sadece prim ödemeleri değil prim gün sayısı da önem kazanacak.
Böylece daha çok sistemde kalan yani daha çok prim günü olan avantajlı olacak. mevcut sistemde emekli maaşları sadece ödenen primlere göre hesaplanıyor.
Üç ayrı dönem ele alınıyor ve her dönemde farklı aylık bağlama oranları kullanılıyor. Ayrıca her yıl güncelleme katsayıları da değişiyor.
Bu da belli yıllarda emekli olanların daha yüksek maaş almalarını sağlıyor. Örneğin enflasyon ve büyüme ile hesaplanan güncelleme katsayısı 2024 yılı için 2025 yılından yüzde 30 daha yüksek çıkacak.
Bu yüzden 2024 yılında emekli olmayan birisi 2025 yılını beklerse yüzde 30 daha düşük güncelleme ile maaşı hesaplanacak.
Yeni sistem ise çalışma hayatında çok kalanların avantajlı olacağı bir yöntem getirecek. Böylece yıllar arasındaki bu farklılıklarda ortadan kalkmış olacak.
2025 yılının ikinci çeyreğinde hem kanun hem de idari düzenlemelerle hayata geçirilmesi planlanan yeni sistem OVP’de şu ifadelerle yer aldı:
“Sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler hayata geçirilerek sistemin mali sürdürülebilirliği güçlendirilecektir.”
MEVZUAT DEĞİŞİYOR
Orta Vadeli Program gelecek dönem için yeni çalışma modelleri, değişen iş gücü piyasası ve geleceğin mesleklerinin sisteme dahil olması sonrası yeni döneme uygun bir sosyal güvenlik mevzuatı da öngörüyor.
2025 yılının son çeyreğinde hayata geçirilmesi planlanan düzenlemeler böylece yeni çalışma modellerinin, iş gücü piyasasının yasal alt yapısını da oluşturmuş olacak.
Özellikle uzaktan ve esnek çalışacakların özlük hakları ile ilgili düzenlemeler de bu planın içinde olacak. Hem kanun hem de idari düzenlemeler içeren bu değişiklik OVP’de şu ifadelerle yer aldı:
“Sosyal güvenlik sisteminin fiili ve yasal kapsamının genişletilmesi ve kapsamda yer almayan grupların sisteme girişlerinin sağlanması için farklı meslek ve gelir gruplarına yönelik uygulamalar geliştirilecek, sosyal güvenlik mevzuatı değişen işgücü piyasası koşullarına ve yeni nesil esnek çalışma şekillerine daha uyumlu hale getirilecektir.”
İKİNCİ BİR GELİR
Bir süredir gündemde olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) de OVP’de yer aldı. Böylece şu anda zorunlu olmayan ve 45 yaş altı çalışanlara uygulanan BES’teki Otomatik Katılım Sistemi ikinci emeklilik olarak uygulanacak. Böylece çalışanlar işverenlerin de katılımı ile hem SGK’dan emekli olurken hem de ikinci bir emeklilik imkanına kavuşacak.
Mevut sistemde çalışanlar her ay brüt ücretlerinin yüzde 3’ünü BES’e (Bireysel Emeklilik Sistemi) aktarıyor. Devlet bunun yüzde 30’u kadar katkı yapıyor ve birikimler değişik fonlarda artıyor. Bu sisteme işveren katkısı da gelecek. 10 yıl 56 yaş olarak şu anda uygulanan şartlar yerine gelince birikim sahibine toplu para ya da emekli maaşı ödenecek.
Yeni Orta Vadeli Programa (OVP) göre, sosyal güvenlik mevzuatı değişen iş gücü piyasası koşullarına ve yeni nesil esnek çalışma şekillerine daha uyumlu hale getirilecek.
Programın önemli bir detayı da tamamlayıcı emeklilik sistemi… Sistem aynı zamanda “kıdem tazminatına alternatif” olarak görüldüğü için tartışılıyor.
Esnek çalışma, sosyal güvenlik reformu ve kıdem tazminatı tartışmaları yeniden başlıyor.
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Orta Vadeli Program’a göre, yılın ilk çeyreğinde yeni nesil çalışma modelleri olarak geçen esnek çalışma modelleriyle ilgili mevzuat düzenlemeleri hayata geçirilecek.
Hürriyet’in haberine göre, bu çalışmaların tamamlanmasının ardından ise sosyal güvenlik sistemi masaya yatırılacak, yılın ikinci çeyreğindeki sosyal güvenlikle ilgili düzenlemeler tamamlanacak.
Programın önemli bir detayı da tamamlayıcı emeklilik sistemi olacak. İşverenlerin de katkı vereceği sistem “kıdem tazminatı alternatifi olduğu” gerekçesiyle eleştiriliyor.
Çalışma mevzuatında şu anda esnek çalışmaya ilişkin düzenlemeler var. Ancak bu kez, düzenlemelerin tekrar gözden geçirilip yeni bir esnek çalışma mevzuat oluşturulması planlanıyor. Bu konudaki takvim de netleştirildi.
Resmi Gazete’de yayımlanan programa göre, TBMM’de yeni yasama yılı açılıp 2025 yılı bütçesi geçtikten sonra esnek çalışma yasaları gündeme gelecek.
Yapılacak düzenlemeler içinde iki kritere yer verildi. İş dünyasının ihtiyaçları ve iş-özel yaşam dengesi gözetilerek değişiklikler yapılacak. Yatırım Ortamını İyileştirme Kurulu’nun son toplantısında da bu konu gündeme gelmişti.
OVP’deki yapısal düzenlemeler arasında “Otomatik Katılım Sistemi’nin (OKS) işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi kurulacaktır” ifadesi de yer aldı.
Yapılacak düzenleme ise kanun olacak. Tamamlayıcı emeklilikle ilgili düzenleme yapılacağı daha önce de programlara girmiş ancak itirazlar nedeniyle uygulanmamıştı.
Tamamlayıcı emeklilik sistemine işverenlerin de dahil olması ve zorunlu olarak uygulanması durumunda bu sistemin kıdem tazminatının yerine geçmesi öngörülüyor.
Bu durumda işverenler kıdem tazminatı yerine aylık belirli bir tutarı bu sisteme yatıracak, çalışan da emekli olunca tamamlayıcı bir maaş alarak sistemden yararlanacak.
