Gayrisafi Milli Hasıla 44 Trilyon TL’yi Aştı, Net Borç Alma Eğilimi Sürüyor
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılı Kurumsal Sektör Hesapları istatistiklerini yayımladı. Açıklanan verilere göre, Türkiye ekonomisi 2024 yılında önemli bir büyüme kaydederek gayrisafi milli hasıla (GSMH) bir önceki yıla kıyasla %64,3 artışla 44 trilyon 44 milyar 657 milyon 144 bin TL’ye ulaştı. Bu büyüme, sektörlerin ekonomiye katkı sağlayan büyüklükleri üzerinden yapılan hesaplamalarla ortaya konuldu.
Ekonomide Katma Değerin Lokomotifi: Mali Olmayan Şirketler
Ekonomide yaratılan toplam katma değerin en büyük bölümünü yine mali olmayan şirketler oluşturdu. 2024 yılı itibarıyla mali olmayan şirketlerin toplam katma değer içerisindeki payı %59,4 seviyesinde gerçekleşti. Bu oran, söz konusu şirketlerin üretim faaliyetlerinin toplam ekonomik üretim içindeki belirleyici rolünü bir kez daha gözler önüne serdi. Mali olmayan şirketleri sırasıyla hanehalkı ve hanehalkına hizmet veren kâr amacı olmayan kuruluşlar (HHKOK) ile genel devlet sektörü izledi.
Tasarruf Oranları ve Sektörel Dağılım
2024 yılına ilişkin verilerde toplam gayrisafi tasarrufun gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYİH) oranı %30,1 olarak belirlendi. Bu, Türkiye’nin toplam ekonomi bazında gelirlerine kıyasla ne ölçüde tasarruf ettiğini gösteren kritik bir gösterge.
-
Bu oran mali olmayan şirketlerde %18,9,
-
Hanehalkında %6,9,
-
Mali şirketlerde %2,7 ve
-
Genel devlette %1,5 olarak kaydedildi.
Hanehalkı Tasarruf Eğilimi Hafif Geriledi
Hanehalkı tasarruf oranı, harcanabilir gelire oranla hesaplanan önemli bir gösterge olup, 2023 yılında %11,8 seviyesindeyken, 2024 yılında %11,3’e hafifçe geriledi. Tasarruf oranındaki bu sınırlı düşüşe rağmen, hanehalklarının harcanabilir geliri içinde tasarruf payı iki haneli seviyede kalmaya devam etti.
Net Borç Pozisyonu Devam Ediyor: Dış Finansman İhtiyacı
TÜİK verilerinde yer alan bir diğer önemli gösterge ise net borç verme/net borç alma oranı oldu. Türkiye ekonomisi 2023 yılında %2,8 oranında net borç alan konumdayken, 2024 yılında da bu eğilim devam etti ve oran %0,7 seviyesinde kaydedildi. Bu veri, Türkiye’nin dış finansman ihtiyacını yansıtan bir gösterge olarak değerlendirildi. Pozisyonun negatife yakın seyretmesi, toplam ekonomide iç tasarrufların yatırımları finanse etmede yeterli olmadığını ve ekonomideki fon ihtiyacının dış kaynaklarla karşılandığını işaret etti.
Finans Hattı Yorum: TÜİK’in 2024 yılı Kurumsal Sektör Hesapları istatistikleri, Türkiye ekonomisinin ciddi bir nominal büyüme kaydettiğini gösteriyor. GSMH’deki %64,3’lük artış, yüksek enflasyonun da etkisiyle nominal bazda güçlü bir genişlemeye işaret ediyor. Ekonominin en büyük katma değerini yine mali olmayan şirketlerin oluşturması, reel sektörün üretici gücünü koruduğunu gösteriyor.
Toplam gayrisafi tasarruf oranının GSYİH’nin %30,1’i olması, ekonominin tasarruf kapasitesini yansıtan olumlu bir tablo çizse de, bu tasarrufun sektörel dağılımı önemli detaylar içeriyor. Hanehalkı tasarruf eğilimindeki hafif gerileme, yüksek enflasyonun alım gücü üzerindeki baskısı ve tüketim eğilimlerinin etkileşimi olarak yorumlanabilir. Ancak, iki haneli seviyede kalması, hanehalklarının birikim alışkanlıklarının tamamen ortadan kalkmadığını gösteriyor.
En kritik verilerden biri ise net borç pozisyonunun 2024’te de devam etmesi. Türkiye’nin %0,7 oranında net borç alan konumda olması, iç tasarrufların yatırım ihtiyacını karşılamakta yetersiz kaldığını ve ekonominin dış finansmana bağımlılığının sürdüğünü açıkça ortaya koyuyor. Bu durum, cari açık ve dış kaynak bulma dinamikleri açısından yakından izlenmesi gereken bir hassasiyet yaratmaktadır. Ekonomideki bu yapısal sorunların çözümü için iç tasarrufların artırılmasına yönelik politikaların önemi bir kez daha vurgulanmaktadır.
