Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED), son dönemde yükselişe geçen Çin menşeli yatırımlar konusunda bir değerlendirme yaptı.
YASED tarafından yapılan açıklamada şöyle denildi:
“Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) verilerine göre Çin Halk Cumhuriyeti’nin 1990-2023 yılları arasında ABD’den sonra dünya genelindeki uluslararası doğrudan yatırımlardan en fazla pay alan ülke olduğunu görüyoruz. Çin’in bahsi geçen dönemde aldığı Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY)’nin yaklaşık üçte ikisi 2010-2023 yılları arasında gerçekleşti. Çin, 2010-2023 döneminde dünya genelinde gerçekleşen UDY akımlarının %9,25’ini çekti. Çin’in uluslararası yatırım çekme performansı sırasıyla 1997’de ve 1999’da Çin’e özel idari bölge statüsünde katılan Hong Kong ve Macao da dahil edildiğinde daha da yüksek bir seviyeye ulaşabilecektir.
Öte yandan Çin’in yatırım çekme performansının yanı sıra hızlı bir biçimde yurt dışına yaptığı yatırımlarla da öne çıkan bir ülke haline geldiği gözlemlenmekte. Çin, 1990 yılında yurt dışına UDY akışlarında dünya genelinde 22. sırada yer alırken 2010 yılında 5. sıraya yükseldi. 2022 yılında UDY kaynağı ülkeler arasında dünya genelinde 2. ve 2023 yılında ise 3. sırada yer aldı. Bununla birlikte, 2010-2023 döneminde küresel UDY akımları içerisinde Çin anakarası menşeli olanların payı, yaklaşık %10 düzeyinde gerçekleşti. Çin’den yurt dışına UDY akışlarının küresel ülke dışı UDY akışları içindeki payı ise1990 yılında sadece %0,34 iken 2000 yılında %0,8’e, 2010 yılında %4,95 ve 2020 yılında %19,72’ye ulaştı.
Küreselleşme sürecinden en fazla faydalanan ülkelerin başında gelen Çin, Avrupa Birliği’ni (AB) tek bir ülke olarak saymazsak, 2009 yılından bu yana dünyanın en büyük ihracatçısı durumunda. 2001 yılında 6. sırada yer alan ve dünya toplam ihracatının %4,34’ünü üreten bir ülke olarak 2010 yılında payını %10,45’e yükseltti ve 2023 itibarıyla küresel ihracattaki payı, %14,55’e ulaştı. Günümüzde Çin’in ihracatında imalat sanayi ürünlerinin payı %90’ının üzerinde; bu oran 1992 yılında %80’inin altındaydı. OECD verilerine göre Çin’in 2010-2022 yılları arasında gerçekleştirdiği imalat sanayi ihracatının ortalama %30’unu yüksek teknoloji grubuna giren ürünler oluşturdu. 2013 yılında Çin hükümeti, Çin’in dünya ticaretindeki giderek önemi artan rolünü güçlendirmek ve ticaret yaptığı ülkeler ile lojistik ağlarını geliştirmek amacıyla “Kuşak ve Yol İnisiyatifi”ni ilan etti. Çin’in ihraç pazarlarına erişim ve konumunu koruma stratejileri çerçevesinde üretim kapasitesini ve kabiliyetlerini üçüncü ülkelere de kaydırdığı gözlemlendi.
Türkiye ise, AB ile Gümrük Birliği ve AB ülkelerinin toplam nüfusunun %19’una denk gelen 85 milyonu aşkın nüfusunun oluşturduğu iç piyasası sayesinde uluslararası yatırımlar açısından önemli bir destinasyon. Bu nitelikler, başta imalat sanayi firmaları olmak üzere Çinli yatırımcılar için de cazip fırsatlar sunuyor.
Çin firmalarının 2000’li yılların ortasında yükselişe geçen yatırım yoluyla yurt dışına açılım rüzgârı, parçası olduğu tedarik zincirleri ve lojistik avantajları ile imalat sanayindeki uzmanlığı, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’nin de dikkatini çekti. Öte yandan, Çin menşeli firmalarca Türkiye’ye yapılan yatırımlara ait finansal akımların Hollanda gibi Avrupa ülkelerindeki bölgesel merkezler üzerinden geliyor olması nedeniyle bu etki, UDY istatistiklerine yansımış değil.
Bilindiği üzere mevcut yatırımcıların ülkemize olan güvenleri ve ülkemizdeki yatırımları sonucu elde ettikleri olumlu deneyimler, aynı ülkeden ve bölgeden diğer firmaların da ilgi göstermesine vesile olmakta. Bu vesileyle, en iyi uluslararası yatırım promosyonu stratejilerinden biri mevcut yatırımcıların memnuniyetinin yüksek düzeyde tutulmasıdır. Tabii ki; bunun için makroekonomik parametreler ve düzenleyici çerçevenin öngörülebilirliği büyük bir önem taşıyor.
Ülkemizin Çin ve dünyanın diğer bölgelerinden alacağı yatırımlarda Gümrük Birliği ve Avrupa’yla olan lojistik entegrasyonunun belirleyici olmaya devam edeceği öngörülmektedir. 2020 yılında patlak veren COVID-19 Pandemi Krizinin küresel tedarik zincirlerinde ortaya çıkardığı kırılganlıklar ve yükselen nearshoring/friendshoring trendlerinin Türkiye gibi pazara daha yakın yerlerdeki üretim üslerini birer yatırım destinasyonu olarak öne çıkarması muhtemeldir.
Bu gelişmeler, Gümrük Birliği’nin güncellenmesine yönelik çalışmaları, AB ülkeleri ile lojistik entegrasyonu sağlayacak yatırımları ve özellikle Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde hayata geçirilen regülasyonlara adaptasyonu daha da önemli bir hale getirmektedir.’
